De voormalige boerderij De Balije in De Meern is een dwarshuisboerderij (ook wel T-huisboerderij genoemd), oorspronkelijk gelegen op een stroomrug van een zijtak van de Oude Rijn, zodat het woonhuis hoog en droog stond, met achter de stal het lager gelegen grasland. Deze geografische situatie vormde destijds een haast ideale setting voor een melkveehouderij/kaasboerderij als deze. In de huidige situatie is de boerderij gelegen in een groenstrook langs een nieuwbouwwijk. Tot het ensemble van de boerderij De Balije in De Meern behoren naast de eigenlijke dwarshuisboerderij met een woongedeelte en daarachter het bedrijfsgedeelte, een koestal, een zomerhuis en een paardenstal. De geschiedenis gaat van De Balije gaat aantoonbaar terug tot in de 16e eeuw, maar het is niet uitgesloten dat de boerderij zelfs nog oudere delen kent. In 2002 werd een bouwhistorische verkenning uitgevoerd door bouwhistoricus Jan van der Hoeve. Maar doordat de boerderij in de jaren daarna leeg stond en bloot was gesteld aan wind en weer, is er bij verschillende bouwdelen veel schade ontstaan, die niet was opgenomen in de bouwhistorische verkenning. Er zijn daardoor veel waarden verloren gegaan. De leegstaande boerderij werd gekocht door de Utrechtse Maatschappij tot Stadsherstel NV, die met dit project ervaring wilde opdoen met duurzame monumentenzorg. Voor de herbestemming van De Balijewerd gezocht naar een functie waardoor er een ontmoetingsplek voor bewoners uit de nieuwe wijk ontstaat: In het hoofdgebouw en de voormalige koestal werd een kinderdagverblijf / buitenschoolse opvang (BSO) gerealiseerd (zie: www.kokokinderopvang.nl/locaties/boerderij-de-balije), en een dienstwoning op de zolder van het hoofdgebouw. In het voormalige zomerhuis is nu een restaurant gevestigd.
Om de ingrijpmogelijkheden bij De Balije in beeld te brengen heeft het NIBE samen met Evert Jan Nusselder van bureau Monumentenzorg een uitgebreid bezoek aan het gebouw gebracht en een advies voor duurzame bouwkundige en installatietechnische maatregelen opgesteld. De DuMo-berekening werd uitgevoerd door Cauberg-Huygen en vervolgens door het NIBE gecontroleerd. Door de schade die tijdens de leegstand is ontstaan, waren er veel ingrijpmogelijkheden en viel de Mo-score lager uit. Om alsnog een goede DuMo-prestatie te bereiken moesten dus de kansen voor duurzame ingrepen gegrepen worden. Dit heeft de Utrechtse Maatschappij tot Stadsherstel volop gedaan. In 2012 werd de herbestemming van De Balije genomineerd voor de Hart-Hoofdprijs van de Triodos bank. (zie: www.duic.nl/nieuws/22590/stadsherstel-utrecht-genomineerd-voor-hart-hoofdprijs-2012/)
Toegepaste duurzaamheidsmaatregelen
- Kinderdagverblijf/BSO en woning in het hoofdgebouw: Isolatie buitenschil: gevels Rc = 3 m²K/W, begane grondvloer 3 m²K/W, dak 5 m²K/W; vervangen beglazing door U-waarde nieuw glas: 3,2 W/m²K
- Verbeteren kier- en naaddichting
- Nieuw ventilatiesysteem: balansventilatie met warmte-terug-winning (wtw)
- Warmteopwekking middels elektrische warmtepomp en warmte-koude-opslag (wko), aangevuld door een HR-combiketel, in de zomer koeling met behulp van de warmtepomp en wko gekoeld
- Laag-temperatuur-verwarmingssysteem (ltv): vloerverwarming
- Energiezuinig verlichtingsconcept (10W/m2, vertrekschakeling)
- Waterbesparend sanitair en zelfsluitende kranen
- In het zomerhuis: isolatie gevels, begane grondvloer, vervanging beglazing. De zolder van het zomerhuis is niet in gebruik als verblijfsruimte en wordt beschouwd als aangrenzende onverwarmde ruimte (AOR). De zoldervloer is geïsoleerd. De zolder blijft zo buiten de thermische schil en het dak hoeft niet geïsoleerd te worden.
DuMo-score:
Van dit project is er van voor de ingrepen geen DuMo-score berekend.
De DuMo-score van dit project na de uitgevoerde ingrepen en maatregelen is: 250,9. De Mo-coëfficiënt van dit project na de uitgevoerde ingrepen en maatregelen is: 1,3. De DU-score van dit project na de uitgevoerde ingrepen en maatregelen is: 193.
Van dit project is er van voor de ingrepen geen DuMo-score berekend.
