Het landhuis Oud Amelisweerd werd in 1770, op de fundamenten van een ouder huis, gebouwd als zomerverblijf voor een adelijke familie. Door de eeuwen heen werd het landhuis nooit intensief gebruikt. Aan deze situatie is te danken dat het landhuis over hoge interieurwaarden beschikt, met name in de kamers op de begane grond, waar 18e eeuwse geschilderde linnen behangsels en Chinese papieren behangsel aanwezig zijn. Ook zijn er stucplafonds, historische schouwen, een handbediende en motorloze historische lift. In de afgelopen jaren werd het landhuis Oud Amelisweerd beheerd door het Cetnraal Museum Utrecht, maar was alleen opengesteld voor bezoekers tijdens de Open Monumentendag en enkele exposities. In 2011 werd herbestemming voor een museale functie overwogen. Aanleiding hiervoor was het zoeken naar een nieuw onderkomen voor de Armando-expositie, nadat bij een grote brand in oktober 2007 het Armando Museum (gevestigd in de 19e eeuwse Elleboogkerk in Amersfoort) verwoest werd. Voor een museale functie gelden bijzondere eisen op het gebied van veiligheid, toegankelijkheid en afhankelijk van de expositiestukken worden er ook hoge eisen gesteld aan het binnenklimaat (temperatuur, luchtvochtigheid, daglichttoetreding e.d.). In het landhuis Oud Amelisweerd waren de ingrijpmogelijkheden door de bijzonder hoge cultuurhistorische waarden echter heel beperkt. Er moest dus gezocht worden naar een optimale balans tussen de verschillende eisen en wensen die de nieuwe functie aan het gebouw stelt en de consequenties voor de cultuurhistorische waarden.
Bij het landhuis hoort ook een koetshuis, dat in het verleden ook enkele woningen en een paardenstal bevatte. Sinds een paar jaar is het koetshuis gebruik als veldkeuken/theehuis, ook is er een woning. Vanuit monumentenperspectief biedt het koetshuis meer ingrijpmogelijkheden dan het landhuis. Bij de herbestemming tot museum werd eraan gedacht om in het koetshuis een museumwinkel en een horeca-functie te vestigen.
In samenwerking met monumentenzorgers van de gemeente Utrecht, een interieurdeskundige van de Rijksdienst voor het Cultureel Erfgoed en installatietechnisch adviseur Guido Bordewijk van Bordewijk Advies, heeft het NIBE in 2011 vanuit duurzaamheidsperspectief drie scenario’s ontwikkeld voor de nieuwe bestemming van Oud Amelisweerd en het bijbehorende koetshuis. Daarbij is ook gezocht naar slimme combinaties tussen beide gebouwen, zoals bijvoorbeeld het opstellen van energiezuinige installaties: mogelijk een wkk-installatie in het koetshuis die met hout (bij voorkeur snoeiafval van het landgoed zelf) gestookt wordt), waarvan ook het landhuis kan profiteren.
Potentiële duurzaamheidsmaatregelen
- Schelpen in de kruipruimte (warmteïsolatie en reduceren vochtgehalte)
- Luiken op de begane grond altijd gesloten houden (in verband met lichtgevoeligheid interieurafwerking, maar ook isolerende werking)
- Energiedak op het platte dak (circa 45m2): zonneboiler in combinatie met amorphe pv-panelen
- Energiezuinig verlichtingsconcept
- Drinkwaterbesparend sanitair, hergebruik hemelwater
- Duurzame warmteopwekking in het koetshuis, die via goed geïsoleerde leidingen naar het landhuis wordt getransporteerd of een houtgestookte tegelkachel in het restaurant. Alternatief: een warmtepomp die aangesloten wordt op het water in de Kromme Rijn of grondcollectoren.
- Lage temperatuur verwarming (vloerverwarming/-koeling)
Afhankelijk van het gekozen scenario:
- Nieuwe energiezuinige lift in de schacht van de historische lift (scenario 1), nieuwe lift in de bijkeuken en behoud van de historische lift (scenario 2), geen nieuwe lift en behoud van de historische lift (scenario 3)
- Isolatie zolder (scenario 1 en 2), geen isolatie zolder wel geïsoleerde werkplekken in een reversibele doos-in-doos constructie op zolder (scenario 3)
DuMo-score:
De DuMo-score van dit project, van voor de ingrepen is: 55. De Mo-coëfficiënt van dit project, van voor de ingrepen is: 2,5. De Du-score van dit project, van voor de ingrepen is: 22.
Potentiële DuMo-score:
Indien al de geadviseerde maatregelen worden uitgevoerd, is de potentiële DuMo-score: 627,64. De potentiële Mo-coëfficiënt, van dit project is: 2,84. De potentiële Mo-coëfficiënt, van dit project is: 1,8. De potentiële DU-score, van dit project is: 221.
De DuMo-score van dit project, van voor de ingrepen is: 55. De Mo-coëfficiënt van dit project, van voor de ingrepen is: 2,5. De Du-score van dit project, van voor de ingrepen is: 22.
